Algemeen

De begroting 2021 is de derde begroting van West Betuwe. In deze begroting presenteren we de uitgaven en inkomsten voor het volgende jaar, maar ook voor de drie daarop volgende jaren. In deze begroting zijn de effecten van de perspectiefnota 2021 opgenomen. In 2021 geven wij naar verwachting ongeveer 157,2 miljoen euro uit om de ambities voor West Betuwe te realiseren. Tegenover deze uitgaven staan 158,9 miljoen euro aan inkomsten, waardoor de begroting 2021 in evenwicht is. Meerjarig is de begroting (nog) niet in balans. Dit wordt vooral veroorzaakt door het wegvallen van de precariobelasting op kabels en leidingen en de voorziene lagere algemene uitkering uit het gemeentefonds.

Het financiële beeld
In de begroting staat wat we volgend jaar willen bereiken, wat we daar voor gaan doen en wat dit ons gaat kosten. Deze begroting gaat vooral over 2021. Wanneer de gemeenteraad de begroting vaststelt, wordt daarmee formele goedkeuring gegeven tot het doen van uitgaven in het jaar 2021. De begroting bevat naast informatie over het jaar 2021 ook informatie over de jaren 2022 tot en met 2024. De informatie over de jaren 2022 tot en met 2024 wordt de ‘meerjarenbegroting’ genoemd. De meerjarenbegroting gaat ter kennisname naar de gemeenteraad en geeft context voor de gemeenteraad bij de vaststelling van de Begroting 2021. Wel is het bij de meerjarenbegroting van belang dat we meerjarig een reëel en structureel evenwicht presenteren, zoals volgt uit de voorschriften van het BBV. Hieraan wordt aandacht geschonken in het afzonderlijke project 'West Betuwe financieel in evenwicht'.

Van eerste bestuursrapportage 2020, via perspectiefnota 2021, naar begroting 2021

Toelichtingen op de mutaties

Vergoeding raadsleden
Voor de vergoedingen aan de raadsleden is het rechtspositiebesluit voor decentrale politieke ambtsdragers en de (lokale) verordening rechtspositie raads- en commissieleden 2019 van toepassing. Ten opzichte van de huidige ramingen nemen de vergoedingen met 30.000 euro toe. Dit is in lijn met de extra lasten volgens de jaarrekening 2019.

Wachtgelden gewezen wethouders
Actualisatie van de wachtgeldlasten van de gewezen wethouders levert voor 2021 een voordeel op van 24.000 euro en voor 2022 en 2023 nadelen van respectievelijk 33.000 euro en 4.000 euro.

Lasten wethouders
De toegenomen lasten voor de wethouders bestaan uit de lasten van de uitbreiding van de formatie en de hogere lasten voor de pensioenvoorzieningen.

Meicirculaire 2020
In de eerste bestuursrapportage 2020 waren de effecten van de meicirculaire nog niet verwerkt. Over de uitkomsten is een afzonderlijke raadsinformatienota verschenen en de effecten zijn in de begroting 2021 verwerkt.

BTW-compensatie via Avri i.v.m. dekking tekort in algemene uitkering
Sinds 2003 kunnen gemeenten en provincies met het btw-compensatiefonds (grotendeels) de btw terugvragen die zij betalen over uitbesteed werk voor de uitvoering van de overheidstaken. De dekking van dit fonds komt vooral uit een korting op het gemeentefonds. Voor de riolering en reiniging worden wij als gemeente voor ongeveer 1,8 miljoen euro gekort. Om de korting in het gemeentefonds te dekken, mogen de BTW-lasten in de tarieven worden meegenomen. Voor West Betuwe wordt in de begroting 2021 van de Avri rekening gehouden met een hogere BTW-compensatie ten opzichte van de begroting 2020.

Actualisatie kapitaallasten
Op basis van de meeste actuele investeringsplannen en de inzet van reserves en voorzieningen, zijn de rente- en afschrijvingslasten geactualiseerd. Met name de temporisering van de investeringen en de lagere rentestand resulteren in een voordeel. Het voordeel neemt meerjarig af als gevolg van de aanwending van de reserves.

Beleidsplan Sociaal domein
De (financiële) effecten van het onlangs aangeboden beleidsplan Sociaal domein zijn voor de jaarschijven 2021 en 2022 in de begroting verwerkt. De jaarschijven 2023 en verder worden betrokken bij het project West Betuwe Financieel in evenwicht.

Vervallen rentetoevoeging aan de algemene reserve
Bij de vaststelling van de nota Reserves en voorzieningen is besloten om aan de algemene reserve geen rente meer toe te voegen.

Toerekening overhead aan WRP en grondexploitatie
Op basis van de begin 2019 door de raad vastgestelde financiële verordening wordt in de begroting 2021 de overhead toegerekend op basis van het aandeel van de salaris- en inhuurkosten dat aan het taakveld wordt toegerekend. Hierdoor wordt er meer aan het WRP en iets minder aan de grondexploitatie complexen toegerekend dan nu het geval is.

Nieuw beleid 2021
In de begroting 2021 is het volgende nieuw beleid vanuit de perspectiefnota 2021 opgenomen:

       Bedragen x 1.000 euro 

Het nieuw beleid is als volgt gedekt:

       Bedragen x 1.000 euro 

De begroting structureel en reëel in evenwicht
In de Gemeentewet is opgenomen dat onze begroting structureel en reëel in evenwicht moet zijn. In artikel 189 (tweede lid) is opgenomen dat: “De raad ziet erop toe dat de begroting structureel en reëel in evenwicht is. Hiervan kan hij afwijken indien aannemelijk is dat het structureel en reëel evenwicht in de begroting in de eerstvolgende jaren tot stand zal worden gebracht.”

Structureel evenwicht
Onze begroting is structureel in evenwicht wanneer de structurele lasten worden gedekt door structurele baten. Er is sprake van een structureel tekort wanneer de structurele baten niet toereikend zijn om de structurele lasten te dekken, dus wanneer structurele lasten worden gedekt met incidentele baten.

In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is deze bepaling verder uitgewerkt. Zo is in het BBV opgenomen op welke wijze gemeenten (en provincies) het structurele saldo moeten berekenen, en is opgenomen op welke wijze het structurele saldo moet worden toegelicht in de begroting en in het jaarverslag.

In het algemeen geldt dat een gemeente structurele taken uitvoert en daarvoor structurele baten en lasten raamt in de begroting. Structurele lasten en baten zijn dus de regel. Incidentele lasten en baten, bijvoorbeeld voor eenmalige zaken of (meerjarige) projecten of subsidies met een tijdelijk karakter, zijn de uitzondering. Het BBV bepaalt dat de uitzonderingen (dus de incidentele baten en lasten) in beeld worden gebracht en worden toegelicht.

Het BBV schrijft voor dat voor alle jaren van onze meerjarenbegroting een structureel saldo moet worden berekend. In deze begroting dus voor de jaren 2021 tot en met 2024. Het begrip ‘structureel evenwicht’ moet hierbij voor het jaar 2021 altijd in samenhang worden bezien met de meerjarige ontwikkeling, zoals
ook wordt aangegeven in de Gemeentewet. Een structureel tekort in 2021 is in wezen niet erg, zolang het structurele evenwicht (of overschot) aan het eind van de meerjarentermijn wordt bereikt.

Het structurele saldo wordt hier uitgedrukt in euro’s. Het structurele saldo kan echter ook uitgedrukt worden als percentage van de batenkant van de begroting (de batenkant exclusief reserves), dan wordt het de ‘structurele exploitatieruimte’ genoemd. De structurele exploitatieruimte is een verplicht kengetal vanuit het BBV, en is opgenomen in de paragraaf over het Weerstandsvermogen.

In onderstaande tabel is de opbouw van het structurele saldo inzichtelijk gemaakt.

Uit de tabel blijkt dat onze begroting op korte termijn structureel in evenwicht is. Dit betekent dat de structurele lasten worden opgevangen door structurele baten. De meerjarenraming is nog niet structureel sluitend, maar hier wordt met het project West Betuwe Financieel in evenwicht aandacht aan geschonken. Doel is om een structureel sluitende (meerjaren)begroting 2021 vast te stellen. Hiermee wordt dan voldaan aan de uitgangspunten van het BBV.
De incidentele baten en lasten worden in een afzonderlijke bijlage toegelicht.

Reëel evenwicht
Voor het bepalen van het reëel evenwicht is het verder van belang om inzicht te hebben in de volgende onderwerpen:

Wijze raming van algemene uitkering uit het gemeentefonds
De financiële effecten van de meicirculaire 2020 zijn in de begroting verwerkt. Hierbij is rekening gehouden met de accresontwikkelingen zoals door de beheerders van het gemeentefonds aangegeven. Daarnaast is al rekening gehouden met een (mogelijk) nadelig effect van structureel 2,6 miljoen euro (50 euro per inwoner) in verband met de aankomende herziene verdeling van het fonds.
In onze ramingen is geen rekening gehouden met eventuele (incidentele) uitkeringen bij een onderschrijding van het BCF-plafond indien de gemeenten en provincies minder declareren bij het BTW-compensatiefonds dan geraamd.
Daarnaast zijn de extra middelen die door het kabinet in de meicirculaire 2019 zijn opgenomen voor jeugdhulp niet structureel opgenomen. Het kabinet heeft tot en met 2021 extra middelen toevoegt aan het jeugdhulpbudget. Aanvullend wordt onderzoek verricht om te kunnen bepalen of, en zo ja in welke mate, gemeenten structureel extra middelen nodig hebben. De ramingen van de algemene uitkering zijn dus behoudend en reëel geraamd.

Ombuigingsoperatie sociaal domein (eerste bestuursrapportage 2019)
In verband met de geconstateerde tekorten voor het sociaal domein (Wmo en Jeugdhulp) uit de jaarrekeningen 2018 zijn de budgetten bij de eerste bestuursrapportage 2019 structureel met 1,5 miljoen euro verhoogd. Hier tegenover stond een taakstellende ombuigingsopdracht op het sociaal domein oplopend van 750.000 euro in 2021 tot structureel 1 miljoen euro vanaf 2022. Van de taakstelling is inmiddels al structureel 90.000 euro ingevuld door de gedeeltelijke vrijval van de nominale compensatie 2019 voor het sociaal domein in de mei- en septembercirculaire 2019. Door het aan u aangeboden beleidsplan Sociaal domein is deze taakstelling voor 2021 en 2022 verlaagd naar respectievelijk 350.000 euro en 700.000 euro.

West Betuwe financieel in evenwicht
Met het oog op de structurele tekorten op het sociaal domein en de naderende herziening van het gemeentefonds is in april gestart met het project West Betuwe financieel in evenwicht. De taak van de projectleider was om in samenspraak met raad, college en organisatie te komen tot ombuigingen om tot een structureel sluitende begroting te komen in 2024. Aan de organisatie is gevraagd om bezuinigingsvoorstellen aan te dragen. De raad heeft een klankbordgroep samengesteld waarmee in drie avondbijeenkomsten een afwegingskader is opgesteld om de voorstellen objectief te kunnen wegen. Dit afwegingskader is in de raadsvergadering van 7 juli jongstleden vastgesteld door uw raad.

De periode tot en met 5 november (begrotingsraad) is benut om de aangedragen voorstellen uit te werken en te wegen aan het afwegingskader. Daarnaast is ook een inwonerspanel opgestart om te peilen wat de bevolking vindt van bezuinigingen op verschillende terreinen. Dit alles is gebundeld in een groslijst met structurele en incidentele voorstellen die kunnen bijdragen aan het meerjarig sluitend krijgen van de begroting. Het is aan uw raad om in de begrotingsraad van 5 november keuzes te maken uit deze groslijst.

Overzicht baten en lasten jaarschijf 2021 (inclusief reservemutaties) uitgesplitst naar programma

Overzicht baten en lasten Financiering en algemene dekkingsmiddelen jaarschijf 2021